iroid bezi; boynun ön kısmında adem elması denilen gırtlağa ait çıkıntının altında , nefes borusunun üzerine yerleşmiş bir iç salgı bezidir. Tiroid hormonları vücut metabolizmasını düzenlemekte ve metabolizmanın hızını kontrol etmektedir.Tiroid bezinin vücudun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar tiroid hormonu üretmemesine hipotiroidi denir. Hashimoto tiroiditi hipotiroidinin en sık sebeplerindendir.
HashimotoTiroiditi Nasıl Gelişir?
Vücudun normal şartlar altında vücuda yabancı maddelere karşı ürettiği antikorlar, tiroid hücrelerine saldırarak tiroid bezinin zarar görmesine yol açar (otoimmunite). Böylece tiroid bezi hasar görür ve zamanla üretebildiği hormon düzeyi düşer. Yavaş gelişen hipotiroidi, tiroid bezinin iltihabi hücrelerle büyümesi ve/veya otoimmuniteye bağlı hasarlanmasıyla meydana gelir. Her yıl hastaların %4-5’inde hipotiroidi gelişir.
Kimlerde Daha Sık Görülür?
Hashimoto tiroiditi en sık görülen otoimmun tiroid hastalığıdır. Görülme sıklığı 1.000’de 0,3-1,5 olup, kadınlarda çok daha sık (5-20 kat) görülmektedir. Ailesel geçiş görülür. En sık 30-50 yaş arası kadınlarda görülür. Diğer otoimmun hastalıklarla (romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus, çölyak) birliktelik gösterebilir. Aşırı iyot almak Hashimototiroiditi (HT) gelişimini arttırmaktadır.
Belirtileri:
Cilt kuruluğu
Kolay üşüme
Yorgunluk
Seste değişiklik
Kabızlık
Bradikardi
Yavaş konuşma
Gözaltlarında ve yüzde şişme
Kilo alma
Terlemede azalma
Saç dökülmesi
Solukluk
Unutkanlık
Konsantrasyonda azalma
Depresyon
Sinirlilik
Dilde büyüme
İştahsızlık
Çarpıntı
İşitmede azalma
Adet düzensizlikleri, ergenlikte gecikme
Kas ağrıları ve kramplar
Karpal tünel sendromu
Uyku apnesi
Galaktore (memeden süt gelmesi) veya galaktore olmaksızın hiperprolaktinemi
Hiponatremi (vücut tuzunda düşme)
Tanı
Sert ve düzensiz guatr olması, subklinik veya aşikâr hipotiroidi Hashimoto tiroiditi düşündürür. Tanıda antitiroglobulin ve antitiroid peroksidaz testleri ve ultrason kullanılır.
Tedavi
Tedavi planı kişiye göre hekim tarafından belirlenir. Tiroid ilacının dozu, yaş, kilo, ek hastalıklar göz önüne alınarak ayarlanır. Belli aralarla tahlil yapılarak ilacın dozu ayarlanır. Tanı konan her hastaya tedavi başlanması gerekmez.
Tiroid ilacı (levotirooksin), aç karına daha iyi emildiği için ilaç öğünden en az 30 dakika önce bir miktar su ile içilmelidir. Bazı özel durumlarda gece yatarken, son yemekten üç-dört saat sonra boş mideye alınabilir. Tiroid hormonu ile birlikte demir, kalsiyum gibi ilaçlar kullanılacaksa en az 4 saat ara bırakılmalıdır.
Hashimoto Hastaları Selenyum Kullanmalı Mı?
Selenyum, insan sağlığı için önemli ve gerekli olan esansiyel eser elemetlerden biridir. Selenyum eksikliği tiroid hücre harabiyetine, bu da hipotiroidiye yol açmaktadır. Selenyum eksikliği; hipotiroidi, subklinik hipotiroidi, otoimmun tiroid hastalıkları, tiroid kanseri, Graves hastalığı ile ilişkilidir.
Selenyum ihtiyacı erkekler için 63 mikrogram/gün, kadınlar için 57 mikrogram/gündür.
Brezilya fındığı selenyumdan en zengin besindir. Sakatat, deniz ürünleri, kırmızı et, tahıllar, yumurta, ekmek ve süt ürünleridir diğer kaynaklardır. Buğday gibi tahıllar mükemmel selenyum kaynağıdır ve diyetteki selenyumun yaklaşık %37’sini sağlar. Bir hastanın diyetinde selenyum açısından zengin kaynak çok az veya hiç yoksa, düşük doz takviyesi (50-100 mikrogram selenyum/gün) önerilir.
Selenometiyonin şeklinde selenyum takviyesi, selenyum eksikliği ve yeterli iyot alımı olan Hashimoto tiroiditi hastalarında faydalı olabilir. Selenyum gerekli olmasına rağmen, aşırı selenyum alımının toksik olduğu ve genellikle oldukça güvenli olduğu düşünülen 200 mikrogram / gün selenyum takviyelerinin toksik etkilerle (alopesi, dermatit, skuamasyon) ilişkili olduğu unutulmamalıdır.
Tip 2 diyabetli Hashimoto tiroiditi hastalarında selenyum takviyesi konusunda dikkatli olunmalı (şeker hastalığını kötüleştirebilir). Büyük miktarlarda selenyumun kronik olarak alınması insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir. Olası önemli yan etkiler arasında tırnak ve saç dökülmesi, iştahsızlık, ishal, depresyon, kanama, karaciğer ve böbrek hasarı, körlük, ataksi ve solunum bozuklukları, dermatit, merkezi sinir sistemi bozuklukları yer alır (Selenosis).
Selenyum kullanımının otoantikorları düşürse de hipotiroidiye gidişi engellediğine dair veri yoktur ve Türk Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği selenyumun rutin kullanılması önerilmez.
Hashimoto Hastaları Glutensiz Beslenmeden Fayda Görür Mü?
Yapılan çalışmalar glutensiz beslenmenin Hashimato tiroiditine iyi geldiğini göstermemiştir. Çölyak hastaları dışında glutensiz beslenme önerilmez.
